PUNKTY ZWROTNE

Galeria Sztuki Wspรณล‚czesnej BWA w Katowicach, 2021

 

"Michalina Bigaj buduje w galerii zaciszne miejsce do namysล‚u nad kryzysem klimatycznym. Nie znajdziemy tu efektownych diagramรณw, wykresรณw, podsumowaล„ badaล„ i obserwacji. Artystka nie prรณbuje poszukiwaฤ‡ drรณg ratunku, ani remedium na zbliลผajฤ…cฤ… siฤ™ nieuchronnie katastrofฤ™. Ze spokojem buduje kolejne ponure metafory przyszล‚oล›ci. Snuta przez niฤ… historia rozgrywa siฤ™ na poziomie mikro, przebiega niemal niezauwaลผalnie, toczy siฤ™ w codziennych scenografiach. Zgodnie z greckฤ… etymologiฤ… sล‚owo katastrophe oznacza nie tylko nagล‚y koniec, ale i odmianฤ™. Geologia poล›wiadcza piฤ™ฤ‡ wielkich katastrofalnych procesรณw w dziejach Ziemi, ktรณre caล‚kowicie odmieniล‚y jej oblicze. Wszystkie tak zwane okresy wielkiego wymierania byล‚y koล„cem (jakiegoล›) ล›wiata, ale jednoczeล›nie okazaล‚y siฤ™ poczฤ…tkiem nowej ery, tak jak w przypadku antropocenu miejsce wymarล‚ego homo sapiens prawdopodobnie zajmฤ… inne bardziej odporne gatunki. Idฤ…c tym tropem artystka zanurza siฤ™ w ciemnej ekologii przyglฤ…dajฤ…c siฤ™ problematycznemu pojฤ™ciu natury, od wiekรณw przeksztaล‚canej, projektowanej, dewastowanej przez czล‚owieka. Mocnym punktem tego wyobraลผenia jest powracajฤ… w jej realizacjach apokaliptyczna wizja pล‚onฤ…cej rzeki jako obrazu zaburzonego porzฤ…dku, niepokojฤ…cego sygnaล‚u koล„ca ล›wiata do jakiego przywykliล›my. Zmiana ลผyciodajnej wody na trawiฤ…cy wszystko ogieล„ buduje w wyobraลบni scenariusze zdarzeล„, w ktรณrych ziemia pustoszeje i wyludnia siฤ™, a krajobraz zmienia siฤ™ pod wpล‚ywem toksycznych substancji, zamierajฤ…c pod czarnฤ… powล‚okฤ…. Ten niesprecyzowany, podskรณrny niepokรณj okazuje siฤ™ doล›wiadczeniem ล‚ฤ…czฤ…cym. Pojฤ™cie wspรณlnoty w niebezpieczeล„stwie wiedzie ku refleksji nad bazowฤ… czynnoล›ciฤ… oddychania. Cyrkulacyjna natura oddechu podwaลผa stabilne granice ciaล‚, na ktรณrych bazowaล‚o rozumienie podmiotowoล›ci budowanej w oparciu o rozrรณลผnienie na to, co zewnฤ™trze i wewnฤ™trzne. Oddech stawia pod znakiem zapytania przekonanie o ludzkiej wyjฤ…tkowoล›ci i osobnoล›ci, nakierowujฤ…c uwagฤ™ na sieฤ‡ miฤ™dzygatunkowych powiฤ…zaล„ i uwikล‚aล„. Pojawiajฤ…ce siฤ™ razem z oddechowymi metaforami, widmowe, nigdy nie wzniesione pomniki dla bakterii, grzybรณw, roล›lin, zwierzฤ…t, wody, gleby, wiatru skล‚adajฤ… siฤ™ na model nowej solidarnoล›ci, w ktรณrych ลผaden gatunek nie ma uprzywilejowanego statusu. Wszyscy bez wyjฤ…tku dzielimy to samo zatrute powietrze, zanieczyszczonฤ… wodฤ™, skaลผony pokarm."

 

Tekst kuratorski: Marta Lisok

x